වසර නවයක් පුරා කැනේඩියානු අගමැතිව සිටි ජස්ටින් ටෲඩෝ Justin Trudeau, ජනවාරි 6දා නිවේදනය කළේ, තම ලිබරල් පක්ෂය තුළ පවතින ප්‍රතිවිරෝධතා විසඳා ගැනීමට නොහැකිව මාර්තු මාසයේදී තමා ඉල්ලා අස්වන බවයි. මාර්තු මාසයේ පැවැත්වීමට නියමිත පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයේදී ඔහු පක්ෂයට නායකත්වය දෙනු ඇත.
ඔහු සහ ඔහුගේ ලිබරල් පක්ෂය ප්‍රමුඛ සභාග ආන්ඩුව මෑත කාලීන මත විමසුම් වලදී දුර්වල ශ්‍රේණිගත කිරීම් ලබා තිබීම ඔහුගේ තීරණයට දායක වන්නට ඇත. අගමැතිවරයාගේ ඉවත්වීමට බලපෑ ප්‍රධාන සාධකයක් වූයේ , ඔහුගේ නියෝජ්‍ය අගමැති සහ මුදල් ඇමති වූ Chrystia Freeland පසුගිය මාසයේ ඉල්ලා අස්විමය.
ටෘඩෝගේ ඉවත්වීම කැනඩාවේ දේශීය මෙන්ම විදේශ ප්‍රතිපත්තිය මත සිදුවූ පීඩනය මතසිදුව ඇත. ඔහු එක්සත් ජනපදය, ඉන්දියාව සහ චීනය වැනි ප්‍රධාන බලවතුන් සමඟ මතගැටුමක නිරතව ඇත. ටෲඩෝ යුගයෙන් පසු නව අගමැතිවරයකු යටතේ මෙම රටවල් සමඟ ඇති සබඳතා හොඳ අතට හෝ නරකට වෙනස් වේද යන්න බලා සිටිය යුතුය.
වත්මන් අගමැති වීමට සූදානමින් පසුවන විපක්ෂ කොන්සර්වේටිව් පක්ෂයේ නායක පියරේ පොයිලිවර් ය Pierre Poilievre. . CBC හි ඡන්ද විමසුමට අනුව, නවතම මත විමසුමේදී කොන්සර්වේටිව් පක්ෂය Conservative Party ටෘඩෝගේ ලිබරල්වාදීන්ට වඩා ලකුණු 24කින් ඉදිරියෙන් සිටියේය. Poilievre යනු හිටපු අගමැති ස්ටීවන් හාපර්ගේ Stephen Harper’s කැබිනට් මණ්ඩලයේ සිටි ජනප්‍රියවාදියෙකි. ඉහළ යන නිවාස පිරිවැය, උද්ධමනය සහ අසීමිත සංක්‍රමණ පිළිබඳ කැනේඩියානුවන් අපේක්ෂා භංගත්වයට පත් කිරීමට ඔහු සමාජ මාධ්‍ය භාවිතා කරයි.
Poilievre ට අමතරව, ඉන්දියානු සම්භවයක් ඇති නායකයෙකු ද තරඟයේ සිටිය හැකිය. ඔහු සික්වරුන් නියෝජනය කරන නව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පක්ෂය (එන්ඩීපී) ලිබරල්වාදීන්ගේ සමීපතමයෙකුවූ ජග්මීත් සිං ය Jagmeet Singh. නමුත් මත විමසුම් අනුව ජග්මීත් සිංගේ අවස්ථාව Trudeau ට වඩා අඳුරු ය. කෙසේ වෙතත්, අහම්බෙන් ඔහු නැගී සිට ජයග්‍රහණය කළහොත්, ඔහු ඉන්දියාවේ සීක් බෙදුම්වාදී ව්‍යාපාරයේ ආධාරකරුවෙකු බැවින් ඉන්දියාව කණස්සල්ලට පත්වනු ඇත.
හිටපු මුදල් අමාත්‍ය ක්‍රිස්ටියා ෆ්‍රීලන්ඩ් සහ එංගලන්ත මහබැංකුවේ සහ කැනඩා මහබැංකුවේ හිටපු ප්‍රධානියා වන මාර්ක් කාර්නි Mark Carney මෙන් සමහර ලිබරල්වාදීන් ද තරඟාවලියේ සිටිය හැකිය. එහෙත්, මෙම තත්ත්වය යටතේ, මෙම නායකයින්ගේ ප්‍රධාන කර්තව්‍යය විය යුත්තේ මැතිවරණවලට එරෙහිව සටන් කරනවාට වඩා පක්ෂය යළි ගොඩනැගීම සහ මහජන මතය සමඟ සම්බන්ධ වීමයි.
ඉන්දියාව සමඟ ගැටුම
සවුත් චයිනා මෝනිං පෝස්ට් South China Morning Post (එස්සීඑම්පී) හි බිමන් මුකර්ජිට Biman Mukherji අනුව, ටෘඩෝගේ ගමන ඉන්දියාව සමඟ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික යළි පිහිටුවීමකට මග පාදනු ඇත, සීක් බෙදුම්වාදී නායකයෙකු සහ කැනේඩියානු ජාතික හර්දීප් සිං නිජ්ජාර් Hardeep Singh Nijjar ඝාතනයට නවදිල්ලියේ සම්බන්ධය පිළිබඳ චෝදනා සම්බන්ධයෙන් ආතතීන් ලිහිල් කිරීමට මගපාදනු ඇත. නිජ්ජාර් කැනඩාවේ ප්‍රමුඛ සික් (ඛලිස්තානි) බෙදුම්වාදී/ත්‍රස්තවාදියෙකි. ඛලිස්තාන් (Khalistani) ව්‍යාපාරය ඉන්දියානු පන්ජාබ් හි ස්වාධීන සික් නිජබිමක් සොයයි. දශක ගණනාවක් තිස්සේ කැනඩාව, බෙදුම්වාදී/ත්‍රස්තවාදී ව්‍යාපාරයට සහාය දක්වන එහි සීක් ජනගහනයෙන් කොටසකගේ ඉන්දීය විරෝධී ක්‍රියාකාරකම් දෙස ඇස් වසාගෙන ඇත. ඔවුන්ගේ ක්‍රියාකාරකම් මැඩපැවැත්වීම සඳහා ඉන්දියාව දිගින් දිගටම කළ ආයාචනා ඔටාවා හි බිහිරි කන්වලට වැටී තිබුණි.
ඔහුගේ සභාග ආන්ඩුවට ජග්මීත් සිංගේ එන්ඩීපීයේ සහය අවශ්‍ය වූ බැවින් ටෘඩෝ දේශීය දේශපාලන වාසි තකා සීක් බෙදුම්වාදී නායකයින් සමඟ ආලය කරමින් සිටියේය. ටෘඩෝ සීක් බෙදුම්වාදීන් විවෘතව පොළඹවා ගත් අතර ඔහු ඉන්දියාවට ගිය විට ඔහුගේ පිරිවරට බෙදුම්වාදියෙකු පවා ඇතුළත් කළේය.
එක්සත් ජනපදය ප්‍රධාන සාමාජිකයෙකු වන “පංච ඇස්” “Five Eyes” බුද්ධි ජාලය විසින් සපයන ලද “සාක්ෂි” සමඟින්, ටෘඩෝ විසින් මෙම නඩුව ප්‍රසිද්ධියේ ඉන්දියාව සමඟ ගෙන ගිය විට නිජ්ජාර් ඝාතනය විශාල ආන්දෝලනයක් ඇතිකල සිදුවීමක් විය. ඉන්දියාව චෝදනා තරයේ ප්‍රතික්ෂේප කළ අතර කැනඩාව නිසි පරීක්ෂණයකින් තොරව හෝ තමන් සතුව ඇතැයි කියන සාක්ෂි ඉදිරිපත් නොකර චෝදනා කරන බවට ඉන්දියාව චෝදනා කළේය. ඉන්දියාව නැනඩාවේ සිය මහ කොමසාරිස්වරයා ඉවත් කර ගත් අතර කැනඩාව ද එසේ කළේය.
කැනඩාව ඉන්දියානුවන් සඳහා ශිෂ්‍ය වීසා බලපත්‍ර තුනෙන් එකකින් කපා දැමූ අතර ඉන්දියාව කැනේඩියානුවන්ට වීසා ලබා දීම සීමා කළේය. කැනඩාවේ මෙම ක්‍රියාව කැනඩාවේ උසස් අධ්‍යාපනය අපේක්ෂා කරන තරුණ ඉන්දියානුවන් අතර ඉමහත් කලකිරීමක් ඇති කළේය. කැනේඩියානු විශ්ව විද්‍යාලවලට ද සීමා කිරීම් බලපානු ඇත, ඒවායින් බොහොමයක් ක්‍රියාත්මක වූයේ ඔවුන් ඉන්දියානු සිසුන්ගෙන් අය කරන අධික ගාස්තු නිසාය.
කැනේඩියානු පරීක්‍ෂණ සමඟ සහයෝගයෙන් කටයුතු කරන ලෙස ඉන්දියාවෙන් ඉල්ලා එක්සත් ජනපදය කරුණු සංකීර්ණ කළේය. කැනඩාව, විශේෂයෙන්ම ටෘඩෝ, කැනඩාව පදනම් කරගත් ඉන්දීය ත්‍රස්තවාදී කණ්ඩායම්වලට සක්‍රීයව සහාය දුන් බව ඉන්දියාව පෙන්වා දුන්නේය. නිව් යෝර්ක් නගරයේ දී ඉන්දියානු ඒජන්තයින් එක්සත් ජනපද ජාතික සහ සීක් බෙදුම්වාදී ගුර්පට්වන්ත් සිං පන්නු Gurpatwant Singh Pannu ඉලක්ක කරන බවට ද චෝදනා කරමින් සිටි එක්සත් ජනපදය කැනඩාව පැත්ත ගත්තේය.
2024 දී ඉන්දියානු-කැනඩා ද්විපාර්ශ්වික වෙළඳාම ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 8 ක් වූ අතර ඉන්දියානු සිසුන් කැනඩාවේ ප්‍රධාන ආදායම් මාර්ගයක් වී ඇත. එබැවින් සාමාන්‍ය බැඳීම් යථා තත්ත්වයට පත් කිරීමට අවශ්‍ය කර තිබේ.
කෙසේ වෙතත්, මයිකල් කුගල්මන් Michael Kugelman විදේශ ප්‍රතිපත්තිවල ලියා ඇත්තේ ටෘඩෝගේ ඉවත්වීම ඉන්දියාව සමඟ නිදහස් සබඳතා ස්ථාවර කිරීමට සහතික නොවන බවයි. “ඉන්දියාවට එරෙහි නැවුම් මහජන චෝදනා හෙළිදරව් කළ හැකි මීළඟ අගමැති යටතේ කැනඩාවේ විමර්ශන දිගටම කරගෙන යනු ඇත. ප්‍රබල සීක් ඡන්ද කොට්ඨාශ ඇතුළුව කැනඩාවේ දේශීය දේශපාලන සාධක යෝජනා කරන්නේ ටෘඩෝ යුගයේ ප්‍රතිපත්ති අනිවාර්යයෙන්ම වෙනස් නොවන බවයි.”
ට්‍රම්ප් සමග දිවීම
එක්සත් ජනපද ජනාධිපති ලෙස තේරී පත් වූ ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප්ගේ කැනඩාව පිළිබඳ සිදුනරන කතා ඉදිරි කැනේඩියානු මැතිවරණයේ ප්‍රධාන සාධකයක් විය හැකිය. ට්‍රම්ප් කැනඩාවට නව තීරුබදු (25%) පැනවීමට තර්ජනය කර ඇති අතර එක්සත් ජනපදය කැනඩාව ඈඳා එය 51 වැනි ප්‍රරාන්තය බවට පත් කිරීමේ හැකියාව ගැන පවා අදහස් දක්වා තිබුණි.
හිටපු කැනේඩියානු මුදල් ඇමති ෆ්‍රීලන්ඩ් ට්‍රම්ප් සමඟ ගනුදෙනු කිරීමට සැලැස්මක් නොතිබීම ගැන ටෘඩෝට බැන වැදී ඇත, ඔහු ඈඳා ගැනීම සක්‍රීය කිරීම සඳහා ආර්ථික බලය (එනම්: අබලන් ගාස්තු) භාවිතා කරන බවට තර්ජනය කළේය. කැනේඩියානු අපනයන සඳහා 25% ක එක්සත් ජනපද තීරුබදු පැනවීමක් අවම වශයෙන් කැනඩාවේ රැකියා මිලියනයක් අහිමි වීමට හේතු විය හැක.
කැනඩාව සහ එක්සත් ජනපදය බෙදීමේ ආරක්ෂක ගැටළු ද තිබේ. ටෘඩෝ නොවැම්බර් 30 දා Mar-a-Lago හිදී ට්‍රම්ප්ට පැවසුවේ දේශසීමා ආරක්ෂාව ශක්තිමත් කරන බවත් එක්සත් ජනපද-කැනඩා දේශසීමාවේ ෆෙන්ටැනයිල් fentanyl සහ මිනිස් ජාවාරම් නතර කරන බවත්ය. Fentanyl යනු වේදනා නාශකයක් සහ නිර්වින්දකයක් ලෙස භාවිතා කිරීම සඳහා එක්සත් ජනපදයේ ආහාර හා ඖෂධ පරිපාලනය විසින් අනුමත කරන ලද ප්‍රබල කෘතිම ඔපියොයිඩ් ඖෂධයකි. එය මෝෆීන් වලට වඩා ආසන්න වශයෙන් 100 ගුණයක් සහ වේදනා නාශකයක් ලෙස හෙරොයින් වලට වඩා 50 ගුණයක් ප්‍රබල වේ.
2024 ජූලි මාසයේ නේටෝ සමුළුවේදී ටෘඩෝ කැනේඩියානු ආරක්ෂක වියදම් 2032 වන විට එහි දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 2% දක්වා වැඩි කිරීමට පොරොන්දු වූ නමුත් එම ඉලක්කය කරා ළඟා වීමට සැලැස්මක් ප්‍රකාශයට පත් කළේ නැත. ට්‍රම්ප්ට මෙම ප්‍රතිඥාවන් සපුරාලීම ගැන සැකයක් ඇති එබැවින් කැනඩාව ඈඳා ගැනීමේ තර්ජනය ඇත.
2024 ජූනි මාසයේදී, Trudeau රජය විසින් කැනේඩියානු විදේශ තාක්ෂණික වේදිකා භාවිතා කරන්නන්ගෙන් උපයන ආදායමෙන් 3% ක ඩිජිටල් සේවා බද්දක් පැනවූ අතර, වඩාත් නරක අතට හැරුණු අතර, එය 2022 සිට පසුගාමී විය.
චීනය සමඟ ධාවනය
ටෘඩෝ චීනය සමඟ ද නරක සබඳතා පැවැත්වීය. 2022 නොවැම්බරයේ ඉන්දුනීසියාවේ පැවති G20 සමුළුවේදී, කැනේඩියානු නිලධාරීන් මාධ්‍ය සමඟ පෙර Xi-Trudeau රැස්වීමේ විස්තර බෙදාගැනීමෙන් පසුව, චීන ජනාධිපති ෂී ජින්පින් ටෘඩෝට කෝපයෙන් තරවටු කළේය.
දෘශ්‍යමාන ලෙස කලබල වූ ෂී, ටෘඩෝ පසෙකට ඇද දමා නායකයන් දෙදෙනා අතර පෙර පැවති සංවාදයක් පිළිබඳ තොරතුරු මාධ්‍ය සමඟ බෙදා ගැනීම “සුදුසු නොවන” බව පැවසීය. “අපි සාකච්ඡා කරන සෑම දෙයක්ම පුවත්පත් වලට කාන්දු වී ඇත, එය සුදුසු නොවේ, සංවාදය පැවැත්වූ ආකාරය එය නොවේ,” ෂී පැවසීය.
ඔහුට ප්‍රතිචාර දෙස ටෘඩෝ මෙසේ පැවසීය: “කැනඩාවේ අපි නිදහස් හා විවෘත හා අවංක සංවාදයක් විශ්වාස කරන අතර එය අපට දිගටම පවතිනු ඇත. අපි එකට නිර්මාණශීලීව වැඩ කිරීමට දිගටම බලාපොරොත්තු වන්නෙමු, නමුත් අපි එකඟ නොවන දේවල් තිබේ.
ෂී පසුව පැවසුවේ, දෙපාර්ශවය වැඩිදුර සාකච්ඡා සඳහා “පළමුව කොන්දේසි නිර්මාණය කළ යුතු” බවයි.
කැනඩාවේ මැතිවරනවලදී චීනයේ “වැඩිවෙන ආක්‍රමණශීලී මැදිහත්වීම්” පිලිබඳව Trudeau විසින් “බරපතල කනස්සල්ලක්” මතුකර තිබූ, සමුළුවේ මායිමේ Trudeau-Xi සංවාදයක් ගැන රජයේ මූලාශ්‍ර මාධ්‍ය වෙත ප්‍රකාශ කිරීමෙන් දිනකට පසුව Xi ගේ tick off විය.
සබඳතා නොසන්සුන් වූ හෙයින්, අනෙකුත් නායකයින් ඔහු සමඟ ද්විපාර්ශ්වික සාකච්ඡා පැවැත්වූ අතර, සමුළුවේ ෂී සමඟ පැවති කිසිදු විධිමත් රැස්වීමකට ටෘඩෝ සහභාගි නොවුණි. මීළඟ කැනේඩියානු අගමැතිට චීනය සමඟ ද වැටවල් සකස් කිරීමට සිදුවනු ඇත.
