එක්සත් ජනපද ජනාධිපති ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප්ගේ වෙළඳ යුද්ධය සහ කැනඩාව ඇමරිකාවේ 51 වැනි ප්‍රාන්තය ලෙස ඈඳා ගැනීමේ තර්ජනය හමුවේ පැවති ජාතික මැතිවරණයෙන් කැනඩාවේ පාලක Liberal party ලිබරල් පක්ෂය ජයග්‍රහණය කර තිබේ.
ට්‍රම්ප්ගේ තර්ජන හමුවේ කැනඩාවේ ශූරයෙකු ලෙස පෙනී සිටි වෘත්තීය ආර්ථික විද්‍යාඥයෙකු සහ බැංකුකරුවෙකු වන Prime Minister Mark Carney අගමැති මාර්ක් කාර්නි,පසුගිය සඳුදා ලිබරල් පක්ෂය අඛණ්ඩව සිව්වන වරටත් බලයට ගෙන ඒමට සමත් වූ අතර, මෑතක් වන තුරුම Conservative Party කොන්සර්වේටිව් පක්ෂය අතින් දරුණු පරාජයක් අත්කර ගැනීමට නියමිතව සිටි පක්ෂයකට එය විශ්මයජනක පෙරළියක් විය.
මාර්තු මාසයේදී රටේ ඉහළම තනතුර භාර ගැනීමට පෙර කිසිදා ධුරයක් දරා නැති කාර්නි, "කැනඩාව වෙනුවෙන් නැගී සිටීමට" සහ "කැනඩාව ශක්තිමත්ව ගොඩනැගීමට" අවස්ථාවක් ලබා දෙන ලෙස කැනේඩියානුවන්ගෙන් ඉල්ලා සිටියේය.
"මාස ගණනාවක් තිස්සේ මම අනතුරු අඟවමින් සිටි පරිදි, ඇමරිකාවට අපේ භූමිය, අපේ සම්පත්, අපේ ජලය, අපේ රට අවශ්‍යයි," කානි ජයග්‍රාහී කතාවකදී පැවසුවේ "ඇමරිකානු පාවාදීමේ" පාඩම් කිසිදා අමතක නොකරන ලෙස කැනේඩියානුවන්ගෙන් ඉල්ලා සිටිමිනි.
මේ අතර පසුගියදා පැවති කැනේඩියානු පාර්ලිමේන්තු මැතිවරයෙන් වත්මන් අග්‍රාමාත්‍ය මාර්ක් කාර්නි ආසන 169 ක් දිනා ගෙන ජයග්‍රහණය හිමි කරගත්තේය.
ආණ්ඩුවක් ගෙනයෑම සදහා පාර්ලිමේන්තුවේ ආසන 343 න් බහුතරයවන ආසන 172 ක් අවශ්‍ය වන අතර ලිබරල් පක්ෂයට තවත් පක්ෂක් හෝ පක්ෂ කිහිපයක් සමග සන්ධාන ගතවීමට සිදුවේ.
කැනඩාවේ මැතිවරණ ආයතනය පවසන්නේ ෆෙඩරල් මැතිවරණයේදී සුදුසුකම් ලත් ඡන්දදායකයින්ගෙන් සියයට 68 කට වඩා වැඩි පිරිසක් ඡන්දය ප්‍රකාශ කළ බවයි . එය මිලියන 19.5 කට අධික ජනතාවකි. මෙම මැතිවරණයේදී ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමේ ප්‍රතිශතය ඉහළ යනු ඇතැයි පුළුල් ලෙස අපේක්ෂා කළද, සුදුසුකම් ලත් කැනේඩියානුවන්ගෙන් සියයට 79.4 ක් ඡන්දය ප්‍රකාශ කළද එය 1958 මාර්තු මාසයේ පැවති මැතිවරණයේ වාර්තාව ඉක්මවා ගියේ නැත.
නමුත් ආසන්න වශයෙන් සියයට 68.7 ක ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමේ ප්‍රතිශතය, සුදුසුකම් ලත් ඡන්දදායකයින්ගෙන් සියයට 69.6 ක් ඡන්දය ප්‍රකාශ කළ 1993 ෆෙඩරල් මැතිවරණයෙන් පසු ඉහළම අගයයි.
මැතිවරණ දිනයේදී ඡන්ද මධ්‍යස්ථානයේ හෝ දිගුකාලීන රැකවරණ මධ්‍යස්ථානයේ ඡන්දය ප්‍රකාශ කළ බව මුල් ඇස්තමේන්තු පෙන්වා දෙන බව කැනඩාවේ මැතිවරණ සංවිධානය පවසයි.
මැතිවරණ ඒජන්සිය පවසන්නේ කැනේඩියානුවන් මිලියන 7.3 කට ආසන්න සංඛ්‍යාවක් පූර්ව ඡන්ද විමසීම්වලදී ඡන්දය දුන් අතර මිලියන 1.2 ක් විශේෂ ඡන්ද විමසීම්වලින් ඡන්දය දුන් බවයි.
කැනඩාවේ මැතිවරණ ජනවිකාශ දත්ත රැස් නොකරන බැවින් ඡන්දය ප්‍රකාශ කළේ කුමන කණ්ඩායම්ද යන්න පැහැදිලි නැත, නමුත් පශ්චාත් මැතිවරණ සමීක්ෂණ මගින් ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමේදී බාධකවලට මුහුණ දුන්නේ කුමන කණ්ඩායම්ද සහ අනාගත මැතිවරණවලදී ඒවා ආමන්ත්‍රණය කිරීමට කළ හැකි දේ පෙන්විය හැකි බව මැතිවරණ ඒජන්සිය පවසයි. මැතිවරණය අවසන් වූයේ ලිබරල් පක්ෂය Liberal party මුළු ඡන්දවලින් සියයට 43.7 ක් සහ ආසන 169 ක් ලබා ගනිමින් වන අතර, Conservative party කොන්සර්වේටිව් පක්ෂය ඡන්දවලින් සියයට 41.3 ක් සහ ආසන 144 ක් ලබා ගනිමින්.
බ්ලොක් ක්විබෙකොයිස් Bloc Quebecois party පක්ෂය සහ එන්.ඩී.පී NDP partyයන පක්ෂ දෙකම ප්‍රකාශිත ඡන්දවලින් සියයට 6.3 ක් ලබා ගත් අතර පිළිවෙලින් ආසන 22 ක් සහ 07 හිමිකර ගෙන ඇත.
මෙම මැතිවරණයේදී ලිබරල් පක්ෂ ජයග්‍රහණයට සහ කොන්සර්වේටිව් පක්ෂ පරාජයට බලපෑ කරුණු කිහිපයකි.
කැනඩාවේ ස්වෛරීභාවයට හානි කර වූ ඇමෙරිකානු ජනාධිපතිවරයාගේ තීරුබදු තර්ජන සහ ප්‍රකාශ මෙම මැතිවරණයේදී තීරණාත්මක කාර්යභාරයක් ඉටු කළ බවට සැකයක් නොමැත, නායකත්වය සහ රටේ ආර්ථික පැවැත්ම හදිසියේම මැතිවරණ ව්‍යාපාරයේ තීරණාත්මක කරුණු බවට පත් කළේය.
මාර්ක් කාර්නි එය තම වාසියට යොදා ගනිමින්, ට්‍රම්ප්ට එරෙහිව මෙන්ම ඔහුගේ ප්‍රධාන විපක්ෂ ප්‍රතිවාදියා වූ Conservative Leader Pierre Poilievre කොන්සර්වේටිව් නායක පියරේ පොයිලීවර්ට එරෙහිව ද තරග කළේය. මැතිවරණ ප්‍රතිඵල මගින් කාර්නිට අභියෝගයක් විය හැකි කැනඩාවේ බෙදීම් ඉස්මතු කර තිබේ.
සැලකිය යුතු කරුණක් නම්, ලිබරල්වාදීන් බොහෝ දුරට ඇල්බර්ටා සහ සස්කැච්චුවාන් යන පළාත් වලින් බැහැර කර තිබීමය - තෙල්වලින් පොහොසත් සහ ගෑස්වලින් පොහොසත් එම ප්‍රේරි පළාත්, ඔටාවාහි බල කේන්ද්‍රස්ථානයෙන් දුරස්ථව පැවතීම දිගු කලක් තිස්සේ උග්‍ර වී ඇත.
මැතිවරණයට පෙර සිටම, ලිබරල් පක්ෂය තවත් ජනවරමක් දිනා ගන්නේ නම් ජාතික සමගිය පිළිබඳ අර්බුදයක් ඇති වන බවට එම කලාපවල ඇතමුන් අනතුරු අඟවමින් සිටියහ.
වෙනස් ප්‍රතිඵලයක් සඳහා ඡන්දය දුන් මිලියන සංඛ්‍යාත ජනතාවට ස්තූති කරමින් කානි සිය විජයග්‍රාහී කතාවේදී එම බෙදීම් පිළිබඳව අවධානය යොමු කළේය.
"සියලු ම කැනේඩියානුවන් වෙනුවෙන් පාලනයක් ගෙන යාමට මා අදහස් කරනවා," ඔහු පැවසීය.
මේ අතර ලැබූ ජනග්‍රහණයට ලොව පුරා රාඡ්‍ය නායකයන් සුබ පැතුම එක්කෙරිණි.ඇමරිකානු බ්‍රිතාන්‍ය, ප්‍රංශ, ඡර්මනිය, චීනය, ඉන්දියාව වැනි රටවල් ඒ අතර විය.කැනඩා මහ මැතිවරණයෙන් අගමැති මාර්ක් කාර්නි ලැබූ ජනග්‍රහණයට ඇමෙරිකානු ජනාධිපති ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් සුබපැතුම් එක් කර තිබේ.
අමෙරිකානු ජනාධිපතිවරයා, කැනඩා අගමැතිවරයාට දුරකථන ඇමතුමක් ලබා දී පවසා ඇත්තේ, නුදුරු දිනකදී ඔහු හමුවන බවයි.එම දුරකථන සංවාදයේදී කැනඩාව සහ එක්සත් ජනපදය අන්‍යෝන්‍ය අභිවෘද්ධිය සඳහා ස්වාධීන, ස්වෛරී ජාතීන් ලෙස එකට වැඩ කිරීමේ වැදගත්කම අවධාරණය කෙරුණු බව කැනේඩියානු අග්‍රාමාත්‍ය කාර්යාලය නිවේදනය කර ඇත.
ඉදිරියේදී පැවැත්වෙන නායකයින් දෙපලගේ සාකච්චාවලදී නව ආර්ථික හා ආරක්ෂක සම්බන්ධතාවයක් පිළිබඳ සාකච්ඡාවලට එළඹෙනු ඇතැයි අපේක්ෂා කරන බව දෙරටේ බලධාරීන් අපේක්ෂා කරන බව වාර්තා වේ.
ට්‍රම්ප්ගේ වෙළඳ තීරුබදු සහ ට්‍රුම්ප් විසින් කැනඩාවේ ස්වෛරීභාවයට හානි කරන ප්‍රකාශ වලින් කැනඩාවේ අග්‍රාමාත්‍ය කාර්නිගේ ලිබරල් පක්ෂය ජයග්‍රහණය කරා යාමට එක් හේතුවක්විය.
ඔහු නිරන්තරයෙන් ඇමෙරිකානු ජනාධිපතිවරයාගේ තීරු බදු ප්‍රතිපත්ති විවේචනය කර තිබුණු අතර ඇමෙරිකානු ආනයනික භාණ්ඩ රැසකට සියයට 25ක ප්‍රතිවිරුද්ධ තීරු බදු පනවනු ලැබීය.
මේ අතර කාර්නි අගමැති ධුරයේ රැඳී සිටින බැවින් මැතිවරණයෙන් පසු නැවත දිවුරුම් දීමට අවශ්‍ය නොවේ. ඔහු නව කැබිනට් මණ්ඩලයක් පත් කිරීමට සහ මධ්‍යම පන්තිය සඳහා පොරොන්දු වූ බදු කප්පාදුවක් සහ අන්තර් පළාත් වෙළඳ බාධක ඉවත් කිරීම ඇතුළුව ඔහුගේ ප්‍රධාන මැතිවරණ පොරොන්දු ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා සැලසුම් සකස් කිරීමට සූදානමින් ඇත. කොන්සර්වේටිව් පක්ෂයේ නායක පොයිලිව්රේ තමාගේම ආසනය පරාඡයවූ නායකයෙකු ලෙස ඉදිරියට යන්නේ කෙසේදැයි කොන්සර්වේටිව් පක්ෂයට සලකාබැලීමට සිදුවනු ඇත. වසර 30 කට වැඩි කාලයකට පසු පළමු වරට තනි ඉලක්කමක ආසන සංඛ්‍යාවක් දක්වා පහත වැටීමෙන් පසුව පක්ෂ නායක සිංට තමාගේම ආසනය අහිමි වීමෙන් පසු එන්.ඩී.පී පක්ෂය සම්පූර්ණ ප්‍රතිසංස්කරණයක් වෙත අවධානය යොමුකර ඇත. මැතිවරණ රාත්‍රියේ කතාවකදී සිං නිවේදනය කළේ අන්තර්කාලීන එන්.ඩී.පී නායකයෙකු පත් කළ පසු තමා ඉල්ලා අස්වන බවයි .
මේ අතර පසුගිය ෆෙඩරල් මැතිවරණ වලදී පහත ප්‍රතිපල වාර්ථා වී ඇත.
• 2021 දී පැවති අවසන් ෆෙඩරල් මැතිවරණයේදී ලිබරල් පක්ෂය ආසන 160 ක් දිනා ගත්තේය. 2019 ෆෙඩරල් මැතිවරණයේදී පක්ෂය ආසන 157 ක් දිනා ගත්තේය.
• කොන්සර්වේටිව් පක්ෂය 2021 දී ආසන 119 ක් සහ 2019 දී ආසන 121 ක් දිනා ගත්තේය.
• බ්ලොක් ක්විබෙකොයිස් පක්ෂය 2021 දී ආසන 32 ක් සහ 2019 දී ආසන 32 ක් දිනා ගත්තේය.
• 2021 දී NDP ආසන 25 ක් සහ 2019 දී ආසන 24 ක් දිනා ගත්තේය.
• හරිත පක්ෂය 2021 දී ආසන දෙකක් සහ 2019 දී ආසන තුනක් දිනා ගත්තේය.
2025 මැතිවරණයේදී ආසන සංඛ්‍යාව 338 සිට 343 දක්වා ඉහළ ගියේය.
